Comité voor Ondernemerschap daagt met winstwaarschuwing ondernemers uit

Het Nederlandse mkb staat er geweldig voor? Wie dat al te makkelijk denkt, doet er goed aan het jaarbericht Staat van het MKB te lezen. Het jaarlijkse rapport van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap maakt duidelijk dat de groei van onze arbeidsproductiviteit in deze tijden van transities afvlakt. Diederik Laman Trip van het Comité daagt ons uit: ,,Stationair draaien speelt de concurrentie van andere landen in de kaart. Er is meer ondernemerszin nodig.”

Het Comité voor Ondernemerschap is niet zo bekend bij ondernemers, al heeft het wel bekende leden: zoals koningin Máxima, Harold Goddijn van TomTom en sinds kort economieprofessor Barbara Baarsma, ook bekend van haar optredens in het TV-programma De Wereld Draait Door. Ook Laman Trip is lid van het eerste uur. Het Comité is ingesteld door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en stimuleert en prikkelt op allerlei manieren ondernemerschap in Nederland.

Financiering

Voor veel ondernemers is het vinden van passende financiering een belangrijke belemmering om te starten en te groeien. Laman Trip, voormalig bestuursvoorzitter van ING, knikt en kaatst de bal terug: “Het klopt dat in andere landen naast de grootbanken meer alternatieve vormen van financiering voorhanden zijn. In Amerika is dat 50 procent van de markt, in Nederland 20 procent. In ons land zijn de leenbedragen ook veel kleiner dan in Angelsaksische landen. Zo progressief als we onszelf graag zien, zijn we in dit opzicht niet. Desalniettemin: tot voor kort was het nog maar tien procent. We moeten doorzetten, veerkrachtig en innovatief zijn. De kunst van ondernemen is ook de daadkracht tonen die nodig is om de benodigde financiering te tappen. Dat noem ik graag ondernemerszin. Het is aan banken om bij afwijzingen door te verwijzen naar alternatieven; en aan ondernemers om door te zetten. Als Nederlands Comité voor Ondernemerschap stimuleren we beide ontwikkelingen. We vinden het mooi dat er nu netwerkbijeenkomsten worden georganiseerd zoals de regionale financieringstafels, waarvoor het ministerie van Economische Zaken en Klimaat 1,1 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld.”

Diederik Laman met koningin Maxima op werkbezoek bij  cateringbedrijf Van der Linde (foto Henriette Guest).

Het begon met microkredieten

Het Nederlands Comité voor Ondernemerschap vindt zijn oorsprong in de microkredieten. Het is 2005 als Laman Trip na een kwart eeuw als bestuursvoorzitter afscheid neemt van de ING. Het is het internationale jaar van het Microkrediet Hij vormt een adviesraad samen met destijds prinses Máxima en Marilou van Golstein Brouwers, tot voor kort directievoorzitter van Triodos Investment Management, VN-adviesraad. Ze werken eraan mee om in 150 landen microkredieten op de kaart te zetten, als middel tegen armoede in ontwikkelingslanden. In januari 2007, als de grootbanken meer moeite krijgen met kleine kredieten, installeert staatssecretaris Karien van Gennip van Economische Zaken de Nederlandse Raad voor Microfinanciering. Hoofddoel is de belemmeringen weg te nemen voor startende ondernemers die kleine kredieten tot ongeveer 25 duizend euro willen verkrijgen. Als kerntaak stimuleert de raad de kennis van en het draagvlak voor initiatieven voor microfinanciering in Nederland. Voorzitter is Laman Trip en als Van Gennips opvolger Frank Heemskerk twee maanden later de prinses vraagt lid te worden, hervatten Laman Trip en Máxima de samenwerking.

https://qredits.nl/over-qredits/10jaar/

Nederlands Comité voor Ondernemerschap

De adviesraad ontwikkelde zich snel. Een heel concreet resultaat voor inmiddels 15.000 ondernemers is Qredits Microfinanciering Nederland. Als non-profit kredietorganisatie heeft Qredits in de afgelopen tien jaar aan 15.000 startende en bestaande ondernemers een zakelijke lening verstrekt. Het gaat in totaal om 300 miljoen euro, ondernemers kunnen inmiddels kredieten krijgen tot 250.000 euro. Naast kredietverlening ondersteunt de organisatie ondernemers bij het opzetten en doorgroeien van hun bedrijf. Dit gebeurt door de inzet van 600 professionele ondernemerscoaches. Op 5 maart dit jaar vierde Qredits het tienjarig bestaan. Hun samenwerking met het UWV, de KvK’s en de banken is inmiddels een lichtend voorbeeld in Europa en spaart 45 miljoen euro aan uitkeringen uit. Het marktaandeel van alternatieve financieringsvormen zoals crowdfunding groeide mede door een instrument als FINK, de financieringslink voor ondernemers. Ook een door de Raad van Microfinanciering gestimuleerd initiatief. In 2014 werd de raad omgedoopt tot Comité voor Ondernemerschap en Financiering en weer twee jaar later verdween ‘en Financiering’ uit de naam. Laman Trip is dan zeven jaar voorzitter geweest en achtte het tijd voor verjonging: “Harold Goddijn, bekend als CEO van TomTom werd de nieuwe voorzitter. Hij vroeg me wel aan te blijven.”

Koningin Máxima: van microkredieten naar inclusieve financiering voor ontwikkeling

Laman Trip en Koningin Máxima werken inmiddels al 15 jaar samen. Sinds 2009 is zij speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering voor ontwikkeling (UNSGSA). In deze functie zet zij zich wereldwijd in om met name mensen in armoedesituaties betere toegang te geven tot financiële diensten als een bank- of spaarrekening, verzekeringen, leningen, pensioenen en elektronische betaalmogelijkheden. Dit draagt bij aan hun kansen op economische en sociale ontwikkeling. Als UNSGSA kijkt zij ook wereldwijd naar de ontwikkelingskansen voor het MKB. “Met de Koningin valt of staat alles”, weet de Officier in de Orde van Oranje-Nassau: Zij brengt mede door haar werk voor de VN ontzettend veel kennis uit andere landen in en kent alle ‘best practices’. Haar publieke rol is geenszins een symbolische. “Onze Koningin is een gedreven vakvrouw. Ze weet waarover ze praat, met veel kennis van zaken. En ze weet hoe ze bij ondernemers een snaar kan raken. De ondernemers die ze ontmoet voelen de oprechte interesse, ook in de mens achter de ondernemer. Zij proeft de taal van ondernemers.” Buiten het oog van het publiek heeft de Koningin altijd veel aandacht voor processen en meetbare kengetallen, weet Laman Trip, die sinds hij in 1973 bij AKZO aan een imposante loopbaan begon, heel wat processen in goede banen leidde. “Zij zal niet rusten tot de benodigde processen in gang zijn gezet en alle kengetallen meetbaar zijn, consistent in de tijd. Zie het jaarbericht dat we uitbrengen, dat staat vol getallen en grafieken. Die data komen bij het CBS vandaan, het Comité geeft er duiding aan. Op initiatief van het Comité is er voor beleidsmakers en ondernemers ook een speciale website van het CBS, staatvanhetmkb.nl. Interessant en nuttig wat daar allemaal staat over branches en sectoren.”

Staat van het MKB

Sinds 2015 laat het Nederlands Comité voor Ondernemerschap jaarlijks ‘De Staat van het MKB’ opmaken. Dat is behalve een platform met feiten en cijfers die voorzien in de groeiende informatiebehoefte van mkb’ers en beleidsmakers, een jaarlijks rapport waarin het Comité voor Ondernemerschap trends traceert en Nederlands ondernemerschap richting geeft. Dat doen de zes leden in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat onafhankelijk. “Het is een rapport”, verzekert Laman Trip, “waar het ministerie niet omheen kan. En dat mag kritisch en controversieel zijn. We gaven een ‘winstwaarschuwing’ af in het rapport, na de jaarcijfers over 2017. Precies, je hoorde vooral hoe geweldig het ging, met de economie en met ondernemers. Wij riepen ‘ho’! Want de stijging in onze productiviteit gleed achteruit ten opzichte van andere landen: van 2,3 procent in 2016 naar 1,3 in 2017. Dat gold nog ernstiger voor kleine ondernemers, die moeite hebben de snelle ontwikkelingen bij te houden. Het punt is: als de werkgelegenheid aan het plafond zit, ben je voor groei afhankelijk van de productiviteit van de mensen. Dan is anders groeien noodzakelijk, dan moet je bijblijven in ontwikkelingen. Meer diversificatie in financieringsvormen en banken die daarnaar doorverwijzen en meer innovatie en bijscholing. Minder huiver ook om risico te nemen, meer ondernemerszin.”

Transities

Als belangrijkste voorspeller van hoe ons mkb er voor staat noemt Laman Trip technologie en digitalisering. Preciezer: hoe de transities op dat terrein verlopen. “De ontwikkelingen in distributie en marketingconcepten zijn lastig te volgen. Voor honderdduizenden ondernemers gaan de transities snel, te snel. Om ICT slim te benutten moet je de juiste mensen kunnen krijgen. Naar verwachting zal 17 procent van de huidige functies worden geautomatiseerd. Dat zijn 500.000 banen, 500.000 mensen die niet meer in staat zullen zijn bij te dragen tenzij ze kunnen bijscholen en omscholen. Bij die cijfers zetten we als Comité een rode vlag.

Ook bij innovatie en scholing van personeel gaan de kosten voor de baat uit. Want er kan steeds meer, maar het is wel complexer. Hoe benutten ondernemers de nieuwe mogelijkheden in de financieringsmarkt zoals crowdfunding, factoring, leasing, business angels en kredietunies. Hoe zorg je ervoor dat de banken ondernemers doorverwijzen als ze hun financieringsaanvraag afwijzen?

Gedragscode

Het Comité reisde een keer af naar Engeland, waar doorverwijzen een ‘wettelijke must’ is. Het is een treffend voorbeeld van de toegevoegde waarde van het Comité. “In de Nederlandse ‘gedragscode kleinzakelijke financiering’ van de Nederlandse Vereniging van Banken staat dat de bank bij afwijzing ‘kan’ doorverwijzen, niet ‘moet’. Dat zou strakker moeten, naar mijn mening. Zoals we in Engeland konden zien. Daar heb je dan wel een doorverwijscentrale voor nodig om banken te faciliteren. En dat past niet in het Nederlandse plaatje. Hier moet je niet met je publieke vinger in private zaken roeren. Daarom hebben we het ministerie geadviseerd dat niet te doen.”

Werkbezoek met koningin Maxima aan Octatube in Delft (2017, foto Wiebe Kiestra)

Huiver

De bal ligt dan bij de ondernemer. Het spel verandert zo snel dat honderdduizenden het niet kunnen bijbenen. “Ons rapport laat zien dat ondernemers wel groeiperspectief zien en financieringsbehoefte hebben, maar die niet verkennen. Of wel verkennen, maar niet de stap zetten de financiering daadwerkelijk aan te vragen. Anderen staken de verkenning omdat ze niet afhankelijk willen zijn en aan zeggenschap inboeten of ze laten zich afschrikken door de lage kans van slagen. Terwijl toch drie op de vijf aanvragen wordt goedgekeurd. Er is een duidelijke huiver om door te zetten. Met de financieringstafels en andere netwerkbijeenkomsten initieert het Comité dat ondernemers elkaar informeren en inspireren en zo die huiver wegnemen.”

Groeiambitie

Coaching, advies en e-learning helpt daarbij enorm. Dat bewijst Qredits met de 600 coaches die meer dan 90 procent van de startende ondernemers succesvol door de kritische eerste drie jaar helpen. Koningin Máxima liet tientallen coaches stralen tijdens de viering van het 10-jarig bestaan van Qredits. Inspirerende portretten van ondernemers staan in het jubileumboek, zoals ook het jaarbericht Staat van het MKB voor de helft bestaat uit gezichten en ondernemersverhalen achter de cijfers, uit hun dilemma’s. Laman Trip: “Naast alle inspirerende creativiteit en lef zie ik een verminderde groeiambitie. Bijvoorbeeld ondernemers die hun team zouden moeten aanpassen aan de transities in de markt, maar kiezen voor loyaliteit. Aan die menselijke maat kleeft wel een risico. Want hoe zorg je dan voor voldoende kennisontwikkeling en innovatie?”

Work Life Balance

Transities gaan ook over de work life balance. Daarin kan meer dan we denken? Neem een klein bedrijf in Kampen dat adviseert over het gebruik van Apple apparatuur, dat Laman Trip steevast “voortreffelijk” helpt met zijn laptop: “Als ik daar ben, zie ik prachtige kansen voor de ondernemer om zijn merk verder uit te rollen. Het bedrijf telt nu ca. vijf medewerkers. De ondernemer heeft dagelijks contact met klanten en kan in Kampen alles op de fiets doen. Zijn kinderen naar school brengen en dan naar de zaak. ‘Ik ben niet op zoek naar groei’, zegt hij dan. Groei je wel genoeg, vraag ik dan. Past die beperkte ambitie bij de snelle veranderingen in de markt?”

Anders groeien

Tijden van transities vergen andere manieren van groei. Dat is naast de winstwaarschuwing de belangrijkste slotsom van de jaarberichten. Als bijna de helft van ons mkb stabiel is of krimpt, gaan we de aansluiting met omringende landen niet vinden, stelt Laman Trip. Evolutie gaat over aanpassingsvermogen; jezelf opnieuw uitvinden. Daarin liggen de kansen voor de Staat van het mkb in 2019. De vraag aan het Comité is dan hoe, wat daarvoor nodig is. “Ondernemerszin!” Het woord maakt veel energie vrij bij de eminence grise: “Ja, ik hou van de veerkracht waar het woord voor staat, van de innovatiedrang. We willen een ondernemersklimaat dat ondernemerszin stimuleert. Zoals Qredits dat doet met mbo-pakketten om jong ondernemen te stimuleren. Want hoe jonger je dat leert, hoe beter het is. Ondernemerszin vraagt leerlijnen in het onderwijs, zodat je de ‘taal van ondernemerschap proeft’.

(In opdracht van De Ondernemer en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat)

Leave a Comment

Your email address will not be published.

Start typing and press Enter to search