Denker des Vaderlands Marli Huijer: ‘Verschillen groter door vrije markt’

De ‘Denker des Vaderlands’ stimuleert mensen op een andere manier te kijken. Want dan zie je meer en het verrijkt je wereld. Na het ‘tegendenken’ van Hans Achterhuis en het ‘meedenken’ van René Gude richt Marli Huijer zich op het ‘tussendenken’: wat speelt er tussen mensen?

FNV, Eerlijk Delen, Interview, Marli Huijer, Content, LDRT, Journalistiek

Je woont hier geweldig mooi, van alle luxe voorzien. Het kan verkeren …

‘Ja, dat zeg ik geregeld tegen mezelf. Zeker als ik aan mijn vaders verhalen over armoede denk. Toen ik klein was, hadden we het niet breed. Om ons bewust te maken van de luxe dat er beleg was, moesten we na de vierde en zesde boterham er één met stroopvet eten. Alles werd gelijkelijk onder de vier kinderen verdeeld, vanuit het idee dat niemand te mager mocht worden. Ik denk nu dat het eerlijker was geweest om het eten naar behoefte te verdelen.’

Anders gezegd: is gelijkheid eerlijk?

‘Die gelijkheid betekende ook dat ik als een jongetje werd opgevoed, inclusief kort haar. Toen mijn ouders dat niet meer vonden kunnen, voelde ik me verongelijkt. Ik maakte daar ruzie over en leerde dat het voordelen heeft om je uit te spreken. Een belangrijke les, de wereld vergaat niet als je ruzie hebt.’

Je ouders stegen op de sociale ladder. Jij kon de opleiding tot huisarts doen en klom soepeltjes verder? Minder ruzie en meer geluk?

‘Toen ik 8 was kwam er een auto, op mijn 10e een piano. Daarna een tweedehands caravan en een televisie. Maar gelukkiger? De ingebakken soberheid hield de overhand. Eenmaal opgeleid tot huisarts zat de huisartsenmarkt op slot. Ik was zwanger en kon de concurrentie niet aan. Maar er moest brood op de plank. Twee weken na mijn bevalling solliciteerde ik als methadonarts. Eerder had ik al als coördinator bij de Junkiebond gewerkt. Met een kind naast me ben ik filosofie gaan studeren. Na mijn afstuderen had ik direct een baan.’

De grote ommekeer?

’Ja, ik leerde op andere manieren naar de wereld kijken. Dat zette alles op losse schroeven. Je kunt wel de hele wereld afreizen om zo veel mogelijk te ervaren, maar ik leerde thuis op de bank door de bril van grote filosofen te kijken. De volle rijkdom te zien van het alledaagse. Het kan altijd anders.’

Ook eerlijker?

‘Ik weet niet wat eerlijk is. Het oude communistische idee dat iedereen hetzelfde is en hetzelfde heeft, zorgt dat er geen doel meer is. Ideaal lijkt me dat iedereen de kans heeft sociaal te stijgen en dalen. Hoe groot de verschillen worden, ligt aan de politiek. Duidelijk is dat de vrije markt de verschillen tot nu toe alleen maar groter maakt. Zo groot dat de armsten geen perspectief meer hebben. Dat is in Nederland al zo en wereldwijd zeker. Dat is niet vol te houden. Maar dan kijken we alleen door de bril van inkomen en vermogen.’

En als we er anders naar kijken?

‘De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum kijkt bijvoorbeeld naar de mogelijkheden die een samenleving haar burgers biedt. Wat kan iemand daadwerkelijk doen en zijn? Mensen zouden minimaal het vermogen moeten hebben om in goede gezondheid te leven, het vermogen om gehecht te zijn, lief te hebben, te spelen en je eigen omgeving vorm te geven. Bieden samenlevingen wereldwijd burgers die minimale mogelijkheden om een goed leven te leiden?’

Als je het zo bekijkt, is onze samenleving in de basis al oneerijk

‘Ja, en de politiek neemt in de zorg, het onderwijs, de woningsector en op de markt steeds meer bescherming weg. Door ICT neemt de flexibilisering en automatisering van arbeid toe en worden sociale verbanden minder bestendig. Zonder politieke verandering neemt de veerkracht van de samenleving zorgwekkend af. De medewerker bij een bank deed zijn werk op basis van vertrouwen, hij kende de klanten. Internetbankieren neemt dat weg.’

Kun je in zo’n samenleving individuele mensen verantwoordelijk houden voor hun geluk?

‘Geluk hangt sterk af van hoe je verbonden bent met anderen en erkenning van anderen krijgt. Wanneer het sociale weefsel tussen mensen ontbreekt en mensen niet openstaan voor nieuwe mensen, waarden en culturen, valt het niet mee je te handhaven. De smartphone draagt ertoe bij dat we ons sociale netwerk beperken tot gelijkgezinden. Een onbekende aanspreken durven we minder goed, we geven liever toe aan het verleidelijke blauwe lampje. Daar is de software op ontworpen. Ik mis de heldhaftigheid tussen mensen om elkaar vriendelijk aan te spreken.’

Meer Eerlijk Delen

Gepubliceerd in FNV Magazine

MARLI HUIJER (1955)

is sinds ruim een jaar onze Denker des Vaderlands. Prof. dr. Huijer is hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en lector filosofie aan de Haagse Hogeschool. Ze onderzoekt hoe mensen hun wereld vormgeven en zich tot elkaar verhouden. Haar vader groeide in grote armoede op, maar steeg op de sociale ladder terwijl Marli opgroeide. Huijer werd opgeleid tot huisarts en filosoof, was coördinator van de Junkiebond, en stond als methadonarts midden tussen de zwakkeren in de samenleving. In de jaren negentig nam ze ontslag en maakte van haar passie, de filosofie, haar beroep.

Leave a Comment

Your email address will not be published.

Start typing and press Enter to search